WAT IS IEDERWIJS

WAAROM DEZE WEBSITE

WAT HEEFT HET KIND NODIG

BASISWAARDEN

VIJF VERNIEUWINGEN

TIJDLIJN

MYTHEN OVER IEDERWIJS

WAAROM DE WEERSTAND

GELEERDE LESSEN

VRAGEN VOOR NU

IEDERWIJS NU

INSPIRATIES

DOWNLOADS

DE MENSEN

CONTACT

 

 

Ons eigen boek over Iederwijs is uit:

A New Morning

Co-create school with the children

 

Het boek geeft een beschrijving van het proces van Iederwijs, vanaf de allereerste ideeën, de vier jaar voorbereiding, de ervaringen met jonge kinderen op een Montessori-achtige school, de eerste dagen van Iederwijs, de overgang naar het aanbod van lessen, hoe je lessen samen met kinderen vorm geeft en wat er uiteindelijk van de kinderen terecht is gekomen.

Na ieder hoofdstuk staat er een lijst met “Findings”, de vele dingen die we geleerd hebben.

Het boek is in het (goed leesbaar) Engels geschreven, omdat er internationaal belangstelling voor is.

ANMbook

470 paginas, 70 met kleurenfoto’s, 1400 gram, 30 euro

Je kunt het boek hier bestellen:

anewmorning

ANMfront2

 

Een ander boek over Iederwijs:

De gelukkige school

Astrid Schutte heeft als onafhankelijk journalist een onderzoek gedaan naar Iederwijs,

hoe het begonnen is en wat de reacties van de samenleving en de overheid waren.

Ze heeft gesprekken gevoerd met mensen die op verschillende manieren betrokken waren bij Iederwijs:

De oprichters, verschillende mensen van andere scholen, bestuursleden,

de leerplicht ambtenaar, de wethouder,

Jan de Vries, die de uitspraak ‘Veredelde Speeltuin’ de wereld in bracht, inspecteurs en ouders.

Ze heeft gevraagd hoe oud-leerlingen terug kijken op de school

en onderzoekt aan het einde van het boek of de kritiek op Iederwijs waarheid was.

Het boek is te bestellen bij SWP:

SWP De Gelukkige School

3bbcbf86f83200bdbfecbd568c4ee637

In 2002 kreeg Nederland een nieuwe particuliere school die al snel de koppen van alle kranten haalde. Op Iederwijs konden kinderen namelijk zelf kiezen wat, wanneer en hoe ze wilden leren. Nog nooit had de Onderwijsinspectie zo’n radicaal onderwijsconcept voor basis- en voortgezet onderwijs gezien. Nooit eerder waren er bedrijven die de salarissen van leerkrachten betaalden uit sympathie voor een onderwijsconcept. Uit het hele land stroomden belangstellende ouders en onderwijsvernieuwers toe. Als paddenstoelen schoten de Iederwijs-scholen overal uit de grond. Maar politiek Den Haag besloot de vrijheid van de Iederwijs-scholen aan banden te leggen, onder meer door de Leerplichtwet te wijzigen. De Onderwijsinspectie kreeg de opdracht de ‘veredelde speeltuinen’, waar kinderen volgens critici niks zouden leren, in het gareel te laten lopen.

Ruim tien jaar duurde het gevecht om het bestaan van Iederwijs. Moegestreden door de groeiende overheidsbemoeienis en rechtszaken, kritiek in de media, afhakende ouders en financiers moesten de scholen uiteindelijk stoppen of verder gaan onder een andere naam.

De Gelukkige School is de reconstructie van een 21ste eeuwse strijd om de grondwettelijke vrijheid van onderwijs. Astrid Schutte vertelt het verhaal van drie leerkrachten en één zakenvrouw die vochten voor het ideaal van een school waar het kind écht centraal staat. Oud-leerlingen laat ze terugblikken op de school en de rol die deze speelde in hun verdere leven.

‘Astrid Schutte is erin geslaagd een meeslepend verhaal te schrijven over de opkomst en neergang van Iederwijs waarin ze recht doet aan de perspectieven van alle betrokkenen.’
Prof. Dr. Eddie Denessen, bijzonder hoogleraar sociaal-culturele achtergronden en docent onderwijswetenschappen

‘Het onbegrip en zelfs de agressie die deze onderwijshervormers soms ten deel viel, verbazen me nog steeds.’
Prof. Dr. Rob Martens, hoogleraar onderwijswetenschappen

‘Dit boek doet verslag van een heldentocht in Nederlands onderwijsland.’
Emeritus hoogleraar orthopedagogiek Luc Stevens

‘Het avontuur van de Iederwijs-scholen dat Astrid Schutte in een mooie stijl beschrijft, laat zien hoe fundamenteel en springlevend vrijheid van onderwijs na 100 jaar nog steeds is.’
Prof. Mr. Paul Zoontjens, hoogleraar onderwijsrecht

‘Leest als een spannend boek.’
Carola Schoor, oud-hoofdredacteur Didactief

Iederwijs 15-103

Wat is Iederwijs

 

Voor sommigen is Iederwijs een school.

Voor sommigen is Iederwijs een landelijke beweging.

Voor sommigen is het een idee over leren.

 

Iederwijs begon als idee voor een school,

opgezet en ontwikkeld door leerkrachten.

We wilden samen met de kinderen en tieners

opnieuw onderwijs ontwikkelen.

Onderwijs wat past bij deze kinderen in deze tijd.

 

Onze uitgangspunten:

Leren wat je belangrijk vindt.

Kennis maak je met elkaar.

 

De school groeide ongepland uit

tot een landelijke beweging

van Iederwijsscholen.

Er waren onderling grote verschillen tussen de scholen.

Er zijn daarom verschillende beelden over wat Iederwijs wel of niet was,

variërend van alles aan de kinderen over laten,

een school waar het kind de baas is,

tot een school met persoonlijke zorg en aandacht.

 

Deze website gaat over de school in Schoonhoven/Lopik,

waar Iederwijs begonnen was.

 

Sommige Iederwijsscholen zullen zich in deze praktijk herkennen.

Iederwijs15-36

Waarom deze website

 

Er zijn op dit moment geen scholen meer met de naam Iederwijs.

Waarom dan deze website?

We krijgen nog steeds vragen over Iederwijs

De belangstelling is er nog steeds en groeit zelfs.

Ook na zoveel jaar.

Er was geen plek meer op internet

waar de informatie over Iederwijs online staat,

vanuit Iederwijs zelf.

We hebben hier informatie over Iederwijs bij elkaar gezet

wat voor het onderwijs van nu van waarde kan zijn.

Iederwijs15-97

We willen het beeld bijstellen naar de realiteit

Er zijn veel verhalen over Iederwijs.

Sommige mensen zijn enthousiast over het idee,

anderen zijn fel tegen.

Weer anderen zeggen dat het niet gewerkt heeft.

Sommigen zijn nieuwsgierig,

of er wordt ronduit onzin over Iederwijs verteld.

 

Mensen met een mening over Iederwijs

hebben een mening

over het beeld wat ze van Iederwijs hebben.

Dat beeld blijkt lang niet altijd gebaseerd te zijn op feiten

of op een persoonlijke ervaring met Iederwijs.

 

Het gaat ons er niet om mensen te overtuigen dat Iederwijs werkte.

Of het werkte, hangt af van wat je wilt.

We zouden met de kennis en ervaring en feedback van nu

een aantal dingen aanpassen of verbeteren.

 

Het is wel fair als het beeld klopt met de realiteit van de praktijk.

Op deze website staat de informatie

vanuit ons eigen perspectief.

Iederwijs15-5

Geleerde lessen

Iederwijs riep destijds veel emoties op.

Zoveel dat de naam op een gegeven moment een naam werd

die niet genoemd mocht worden.

De naam was een garantie voor weerstand.

Of je moest eerst een heleboel uitleggen

voordat je in gesprek kon gaan.

Het werd daardoor lastig om te delen wat we geleerd en ervaren hebben.

 

In deze tijd wordt algemeen aanvaard

dat het traditionele onderwijssysteem

niet meer past bij deze tijd.

Voor nu en onze toekomst is iets anders nodig.

 

Het negatieve beeld wat sommigen over Iederwijs hebben

zat andere vernieuwers in de weg.

Zij moesten uitleggen dat ze geen Iederwijs zijn.

 

Er ontstaan nu verschillende initiatieven met een visie

die gaat over zelfsturing van kinderen,

het ontwikkelen van talenten,

een ondernemende houding,

samenwerking en zelfbewustzijn.

Waarden als vertrouwen, verbinding en veiligheid

worden nu vanzelfsprekend gevonden.

 

Elementen die wij toen bij Iederwijs

ook aan het verkennen waren

en in praktijk brachten.

Alleen was toen de afstand tussen wat wij deden

en de samenleving te groot.

 

We hebben hier veel in geleerd.

Met deze website kunnen we iets delen over de geleerde lessen,

vanuit de context zoals wij het ervaren hebben.

 

Iederwijs15-8

Wat heeft het kind nodig

 

Voor ons begint onderwijs bij de behoefte van het kind.

Niet de behoefte waarvan wij vinden dat het de behoefte is of zou moeten zijn,

maar wat het kind zelf aangeeft.

Kijken vanuit het perspectief van het kind

We proberen te kijken vanuit het perspectief van het kind zelf.

Wat geeft het kind zelf aan in woorden en gedrag?

En wat is de boodschap achter de boodschap?

 

Vaak zegt het kind letterlijk wat het nodig heeft,

alleen mag dat er niet altijd zijn omdat het net niet handig uit komt

of omdat andere dingen belangrijker gevonden worden.

Er wordt niet naar geluisterd.

Dan leert het kind dat het niet werkt

om openlijk te zeggen wat je bedoelt.

Omdat je afhankelijk bent van de volwassenen,

ga je er maar in mee of je ontwikkelt strategieën

om toch te krijgen wat je nodig hebt.

De openheid in de communicatie verdwijnt.

Er ontstaat wederzijds wantrouwen.

 

Wat gebeurt er als je als volwassene

werkelijk open luistert, zonder oordeel?

Wat heeft het kind dan nodig?

 

We wilden niet beginnen met een vooraf vastgesteld programma,

maar ruimte maken om te kunnen laten ontstaan,

en te kijken wat er vanuit de kinderen zelf zou komen.

Van daaruit konden we de school opbouwen,

onderzoeken en een volgende stap zetten.

Vrijheid was een middel om open te onderzoeken, geen doel.

Wat is een volgende stap?

Samen met het kind en de ouders werd gekeken naar wat een volgende stap kon zijn.

Wat een volgende stap is kan verschillen per kind en per situatie:

 

Ruimte geven om verder zelf te ontdekken

Perspectieven delen met andere begeleiders

Perspectieven delen met de ouders

In gesprek gaan met het kind

Overzicht bieden

(Bijvoorbeeld door structuur te bieden)

Begeleiding bieden

(Door bijvoorbeeld coachgesprekken)

Inzicht (laten) krijgen in hun manier van leren

Een aanbod doen voor een activiteit

Een aanbod doen voor lessen

Richting geven aan keuzes

Bij de hand nemen

Expertise en ondersteuning van anderen vragen

 

In een aantal gevallen hebben we het kind bij de hand genomen,

waar het ging om faalangst waar het kind zelf niet overheen kon stappen.

Bij de hand nemen kan alleen als je een goede relatie met het kind hebt opgebouwd,

als het kind jou vertrouwt en als je andere opties al geprobeerd hebt.

Het proces in de school

In de eerste jaren van onze school hebben de kinderen veel gespeeld.

Daarin en daarnaast werd er veel geleerd op een meer informele manier.

Het spelen was toen hun eerste behoefte.

Sommige kinderen gaven aan dat ze eerst een speeltekort moesten inhalen.

Daarna zouden ze wel gaan leren.

 

We bouwden in die tijd aan een cultuur waarin je leerde je eigen activiteiten vorm te geven,

samen te werken, aan te geven wat je nodig had, voor jezelf te staan en conflicten op te lossen.

 

Daarna kwam de behoefte aan lessen.

De vraag werd op een gegeven moment zo groot,

dat we het niet meer per kind konden regelen.

In de laatste jaren van de school hadden we een rooster

met veertig verschillende lessen per week

met gemotiveerde leerlingen en leerkrachten.

Het was voor dat moment de beste vorm die we konden vinden

om vraag en het aanbod te organiseren.

 

We hebben altijd het idee gehad dat er een nog mooiere vorm was.

Die hebben we helaas niet meer kunnen ontwikkelen

vanuit wat we hadden opgebouwd.

Iederwijs15-7

Basiswaarden

 

We hebben voor Iederwijs een aantal uitgangspunten gekozen.

Dit zijn de uitgangspunten zoals we ze destijds verwoord hebben,

met een uitleg en een reflectie van nu.

Veilig Voelen

Veilig voelen is de voorwaarde

om te kunnen en te mogen zijn wie je bent.

 

Als je bepaalde dingen wel mag voelen en andere niet,

dan krijg je gevoelens over gevoelens.

Dan wordt het ingewikkeld.

 

Op Iederwijs mag je voelen wat je voelt

en denken wat je denkt.

Hoe kun je anders op mooie ideeën komen?

Van daaruit kun je kijken en onderzoeken wat dat voor jou en de ander betekent.

Iederwijs15-60

Vertrouwen op Vermogen

We gaan uit van een natuurlijk vermogen van het kind om te leren.

Een kind wil zich van nature ontwikkelen.

Als het kind dat niet wil, dan is er ergens iets gemist.

 

Vertrouwen is een startpunt

en het is iets wat je samen opbouwt.

Het wordt versterkt als je samen werkt en samen ontwikkelt,

omdat je ervaart wat je aan elkaar hebt

en wat je voor elkaar betekent.

 

Vertrouwen op vermogen

betekent vertrouwen in het kind

en vertrouwen in jezelf als volwassene,

om dat te bieden wat op dat moment nodig is,

varierend van grenzen aangeven, begeleiden, aanbieden en laten ontstaan.

 

Iederwijs15-16

Vrijheid en Verbondenheid

Er staat vrijheid en verbondenheid.

Er was in de samenleving een beeld bij vrijheid van kinderen.

Bij sommigen was dit beeld een groep los geslagen kinderen,

zoals dat bij de anti-autoritaire opvoeding het geval was.

Er was minder een ervaring van verbondenheid in het onderwijs.

 

Binnen Iederwijs was relatie enorm belangrijk.

De vrijheid gaf ruimte om dat te onderzoeken.

Als je vrij bent en je bent met anderen,

krijg je positieve en negatieve feedback op wat je doet.

Als je op een fijne manier met anderen wilt zijn,

moet je op eenzelfde manier met anderen omgaan.

 

Zoals een van de kinderen het toen zei:

“Als ik niet aardig ben voor anderen,

gaan zij ook niet aardig zijn tegen mij.

Uitzoeken hoe je dat doet:

én voor jezelf zorgen én samen werken,

dat is moeilijk.”

Op Iederwijs leerde je met jezelf en met elkaar om te gaan.

Iederwijs15-32

Verrijking door Verschillen

Je kunt niet jezelf zijn als je niet anders mag zijn.

Verschil is normaal.

 

Verschil is de bron van leren.

Als iedereen hetzelfde is leer je niets.

Als iedereen de neuzen dezelfde kant op heeft

kun je niet communiceren.

 

Als je wel dezelfde houding hebt van samen willen leren en onderzoeken,

worden verschillende perspectieven en benaderingen juist boeiend.

Dan vul je elkaar aan.

Dan mag je helemaal jezelf zijn met jouw perspectief.

Dan kun je jouw kwaliteiten inbrengen

en bijdragen aan elkaar.

Iederwijs15-43

Vormgeven van Verlangens

Je kunt je eigen leven vormgeven.

Voor een jong kind gaat dat om het kiezen van zijn of haar activiteiten in de dag.

Voor anderen gaat het om wat ze willen leren of welke lessen zij willen volgen.

Of het gaat om een project waar ze aan mee willen doen of willen starten.

Voor oudere kinderen gaat het om uit te zoeken wat ze willen met hun leven

en hoe relaties werken.

 

Hoe doe je dat, een wens in de praktijk brengen?

Welke stappen zijn daarvoor nodig?

Iederwijs15-39

Verder door Vragen

Kinderen van drie jaar beginnen met vragen te stellen.

Ze krijgen een besef van zichzelf in de wereld.

Ze willen weten hoe die wereld werkt.

Als het goed is houdt het vragen stellen nooit op.

 

Wij stelden ook vragen.

Vanuit nieuwsgierigheid.

Omdat we wilden begrijpen.

 

Waarom doen we wat we doen?

Is wat we doen wel het belangrijkste om te doen?

Hoe kunnen we het zo doen zodat het voor ons werkt?

Waarom hebben we de samenleving

op deze manier ingericht?

Waarom ziet ons onderwijs er op deze manier uit?

 

Als we iets nieuws hoorden of leerden,

probeerden we het uit.

Op die manier konden we ervaren of en hoe het voor ons werkte,

hoe we het naar de context van Iederwijs konden vertalen

en of we het konden verbeteren.

Iederwijs15-80

Vijf Vernieuwingen

 

Destijds waren dit vijf vernieuwingen.

De school is één groep van verschillende leeftijden

De dynamiek tussen kinderen van verschillende leeftijden

die met en van elkaar leren, van menselijke relaties tot wiskunde,

is één van de grootste krachten van Iederwijs.

De kinderen en volwassenen met hun achtergronden, kennis,

inzichten en ideeën bieden door hun aanwezigheid

een rijke omgeving vol mogelijkheden.

Iedereen is leraar, iedereen is leerling.

 

Dit is en was een grote kracht.

Je identiteit was niet hoe oud je was,

maar wie en hoe je was.

Er lag geen oordeel op

als kinderen van een verschillende leeftijd

met elkaar speelden of iets ondernamen.

Oudere kinderen hadden zorg voor jongere kinderen.

Jongere kinderen konden leren van wat oudere kinderen deden.

Je kon lessen krijgen op jouw niveau van leren,

in een groep van verschillende leeftijden.

Iederwijs15-30

Ieder kind leert wat, wanneer, hoe en met wie het wil

Deze zin is een stevige stelling.

Deze stelling riep veel vragen en weerstand op:

geldt dit altijd?

Krijg je geen kinderen die alleen maar op zichzelf gericht zijn?

 

Er staat: “Ieder kind leert wat het wil.”

Door sommigen wordt het geïnterpreteerd als doen wat je wilt.

Soms met het argument dat je altijd leert.

Je kunt immers niet niet-leren.

Dus alles wat je doet zou goed zijn.

 

Je kunt wel een onderscheid maken

in activiteiten waarin kinderen maar iets doen,

omdat ze niets beters weten te doen,

of activiteiten waar ze bewust (en minder onbewust) voor kiezen om iets te ontwikkelen.

 

De stelling is waar,

alleen zijn er bepaalde voorwaarden

waar aan voldaan moet worden.

 

Er is een omgeving nodig van open en zelfbewuste volwassenen

die veiligheid bieden,

open communiceren

en grenzen aangeven waar dat nodig is.

 

Er moet genoeg aanbod in mogelijkheden zijn in materialen en activiteiten.

Het kind moet overzicht hebben over de mogelijkheden,

en zich in staat voelen om een uitdaging aan te gaan.

Er moeten geen grote emotionele blokkades zijn

waar een kind alleen niet uit komt.

 

Een goede structuur kan enorm behulpzaam in het maken van bewuste keuzes,

en het kan helpen in het aangaan van uitdagingen.

 

Het was voor ons niet zo dat ieder kind

alles alleen maar uit zichzelf moest halen.

Het gaat veel meer om:

wat heeft het kind nodig om zijn/haar volgende stap te kunnen zetten?

Dat waren we aan het ontwikkelen.

Iederwijs15-28

Activiteiten ontstaan vanuit inspiratie

van kinderen en begeleiders

Wat je van kinderen wilt,

moet je eerst zelf doen.

Als je wilt dat zij zichzelf volgen,

en jij doet dat niet,

wat is dan integriteit?

 

Je mag als volwassene zelf ook leren en ontwikkelen,

als je er maar open over bent.

Daarmee bouw je aan een cultuur

van samen leren en onderzoeken.

 

Je wilt geïnspireerde leraren.

Als je een geïnspireerde leraar hebt,

wordt een onderwerp boeiend.

Het onderwerp heeft blijkbaar betekenis voor iemand

en dus kan het betekenis hebben voor jou.

 

Er waren mensen beschikbaar om die vakken te bieden

als tieners een examen wilden halen.

Iederwijs15-23

De inrichting van de school verandert mee

met de behoefte van de school en de kinderen

De school bestond uit verschillende ruimtes voor verschillende activiteiten.

 

Een aantal ruimtes:

een huiskamer

een keuken

een atelier

een werkplaats

een studieruimte

een ruimte voor jonge kinderen

een kantoor

een tuin

een trampoline

een zandbak en een speelveld

 

In de loop van de tijd hebben sommige ruimtes een andere functie gekregen.

We konden de functie van ruimtes veranderen.

Er kwam bijvoorbeeld een extra studieruimte,

een ruimte voor jonge kinderen in de grote huiskamer,

een extra huiskamer,

een werkplaats,

een podium in de grote zaal

en een grote zandbak voor oudere kinderen.

Iederwijs15-29

De school wordt samen met de kinderen vorm gegeven.

We bouwden samen de school.

Ideeën werden gehoord,

kinderen werd actief gevraagd

om hun visie, ervaring en feedback.

 

Besluiten werden genomen volgens het principe van alle stemmen gelden,

gebaseerd op de sociocratie.

Het zorgde ervoor dat iedereen zich werkelijk gehoord voelde,

dat je tot de kern van een vraag kon doordringen,

en daardoor tot een (vaak eenvoudige) effectieve oplossing kwam.

Er was een wekelijkse schoolbijeenkomst

waarin belangrijke punten van begeleiders en kinderen besproken werden.

Iederwijs15-11

Tijdlijn

 

1998

Bas Rosenbrand en Eefke Eijgenstein ontmoeten elkaar op basisschool De Klim in Utrecht.

Bas had besloten dat hij zich ging wijden aan een onderwijssysteem

wat meer uitging van de interesses van de kinderen.

Het was al langer Eefke’s droom om een eigen school op te zetten.

 

Er ontstaat een werkgroep rondom het gedachtegoed van Reggio Emilia,

met Eefke, Bas, Doreen Rambags en Wilma Wolters.

 

De verkenning van het gedachtengoed van de Pestalozzischool in Ecuador.

1999

Doreen Rambags zegt in de zaal tegen Loek Hermans

(toenmalig minister van onderwijs):

“Ik ben het zat.

Onderwijsvernieuwing gaat veel te langzaam,

ik ga zelf een school opzetten.”

Eefke, Bas en Wilma sluiten zich bij haar aan.

 

Een bezoek aan Tresore,

een school die al was begonnen vanuit het gedachtegoed

van de Pestalozzischool:

“Het is mogelijk, dit gaan wij ook doen!”

Sindsdien komen ze een dagdeel per week bij elkaar.

 

Verkenning van het gedachtengoed van de Sudbury Valley School uit Amerika.

 

De eerste presentatie naar buiten toe.

Het heette toen ‘Basis-Anderwijs’.

 

Yolanda Eijgenstein herkent zich in het idee

en ziet dat wat je op zo’n school zou leren

precies is wat in bedrijven en als ondernemer nodig is.

Ze belooft voor financieën te zorgen.

2000

Bas en Eefke doen ervaring op

met nieuwe werkvormen in hun eigen klassen.

Doreen en Wilma hebben zich

om persoonlijke redenen terug getrokken.

 

Er ontstaat een landelijk netwerk

van mensen van verschillende initiatieven

rondom onderwijsvernieuwing.

 

De naam Anderwijs blijkt al te bestaan.

De naam wordt veranderd naar Iederwijs.

2001

Jochem van der Padt sluit zich aan vanuit enthousiasme voor het idee.

 

Bas gaat werken bij het Centrum voor Creatief Leren in Sterksel,

een school voor hoogbegaafde kinderen,

 

Er worden verschillende locaties bezocht als mogelijkheid voor een gebouw.

Het uiteindelijke gebouw wordt gevonden in Schoonhoven.

Het huis wordt opgeknapt en klaar gemaakt voor Iederwijs.

Iederwijs15-17

2002

Yolanda heeft sponsors gevonden.

 

De eerste uitprobeerdagen met de kinderen en begeleiders.

Een aantal enthousiaste vrijwilligers sluit zich aan.

 

De opening van Iederwijs Schoonhoven op 1 februari 2002.

 

Iederwijs komt in de media.

Er komt een artikel in twee landelijke dagbladen.

Er komen items op televisie.

De school heeft al snel zestien kinderen en twee tieners. Daarmee is het huis vol.

Iederwijs Schoonhoven wordt goed gekeurd door inspectie.

 

Er is een enorme belangstelling op open dagen.

Er worden meedenkdagen georganiseerd voor belangstellenden.

2003

Een andere school vraagt of zij ook de naam ‘Iederwijs’ mogen dragen.

Na lang overleg wordt besloten dat dit kan,

vanuit het idee dat je elkaar kunt versterken met verschillende kwaliteiten.

Een tweede Iederwijsschool opent haar deuren: De Ruimte in Soest

 

Een landelijk symposium i.s.m. Ode

met Luc Stevens, Peter DeLaheye en Mimsy Sadofsky

De Iederwijsbrochure komt uit,

een boek met de vertaling van stukken van de Sudbury Valley School

en de DVD Iederwijs in de Media.

BrochureBoekDVD

 

Er ontstaan meer Iederwijsscholen in heel Nederland.

Wonderwijs, ontstaan uit Tresore, sluit zich aan.

 

Er worden landelijke Iederwijsdagen georganiseerd.

 

De oprichting van Stichting Iederwijs Nederland,

om op landelijk niveau richting te geven

en om het overleg met de overheid en de inspectie te stroomlijnen.

IederwijsNL

Er is constructief landelijk overleg met de inspectie over

hoe de kwaliteit van Iederwijs te herkennen.

 

Eén van de Iederwijsscholen krijgt een slecht inspectierapport.

Het komt in de media.

 

2004

Verhuizing van Iederwijs Schoonhoven naar een groter gebouw in Lopik.

 

De school groeit door naar vijfenveertig kinderen en tieners.

Iederwijs15-108

Ontwikkeling van een Iederwijskader voor de inspectie,

op basis van het officiële kader.

Het kader werd hoog gewaardeerd,

maar is nooit officieel in gebruik genomen.

 

De oprichting van een Iederwijspabo door mensen uit Iederwijs Nederland,

het werd later de 3D Pabo.

 

Er worden verschillende workshops en lezingen

over Iederwijs gegeven op onderwijsinstituten.

 

Het blijkt dat de visie van Iederwijs op scholen op verschillende manieren wordt geïnterpreteerd.

Er worden grenzen gesteld aan wat wel en geen Iederwijsschool is:

scholen moeten een richting kiezen.

Een aantal scholen gaat een eigen richting.

Een aantal van hen gaat verder onder de naam Democratisch Onderwijs.

Door politieke druk voert de inspectie een landelijk onderzoek uit bij alle Iederwijsscholen:

een groot aantal Iederwijsscholen blijkt niet te voldoen aan wettelijke eisen.

2005

De berichtgeving in de media verandert

naar sensatie, kritiek en negatieve beeldvorming.

Iederwijs wordt in de politiek een ‘veredelde speeltuin’ genoemd.

In de media wordt veel geschreven over Iederwijs en het Nieuwe Leren.

 

Screen Shot 2015-12-18 at 10.48.05
Bron: De waarde van Slash21 / Van Polmanhuis tot Polemiek
(De getallen links zijn het aantal artikelen in media)

2008

Iederwijs Lopik wordt ook goed gekeurd voor voortgezet onderwijs.

 

Iederwijs Lopik sluit ondanks dat toch de deuren.

(De school was succesvol, alleen het lukte niet om binnen deze context

de school financieel gezond te krijgen.)

2013

Wonderwijs, de laatste school met de naam Iederwijs, sluit haar deuren.

(Ze had bekostiging gekregen,

maar had in vijf jaar niet het vereiste leerlingenaantal gehaald

om bekostiging voort te kunnen zetten.)

 

Iederwijs15-26

 

Mythen over Iederwijs

 

Mythe: alle Iederwijsscholen zijn afgekeurd

Er zijn vele inspectiebezoeken geweest op Iederwijsscholen.

De helft van de scholen kreeg een negatief oordeel van de inspectie.

Dat is een groot deel van de scholen.

 

Het was helaas de realiteit dat een aantal scholen

het niet voor elkaar kreeg om aan de wettelijke vereisten te voldoen.

Soms omdat ze er geen zicht op hadden,

soms omdat er te simpel gedacht werd over het opzetten van een school,

soms omdat het ondanks alle moeite toch niet lukte,

soms omdat men de strijd voor de eigen vrijheid via de school wilde voeren.

 

Het gaf Iederwijs een slechte naam.

Het was nodig om grenzen te stellen.

De helft van de scholen is te veel.

 

Het volgende is echter ook waar:

De andere helft is wel goed gekeurd.

Als je tegen bent, kun je zeggen: “Zie je wel, Iederwijs werkt niet.”

En als je voor bent: “Er zijn scholen die wel goed gekeurd zijn.”

 

Het concept op zich is niet afgekeurd.

Er was oprechte belangstelling vanuit de inspectie

naar op welke manier het zich zou ontwikkelen.

We hadden niet voor niets op landelijk niveau intensief overleg.

Iederwijs15-13

Mythe: Iederwijs is niet gelukt

We hebben verschillende keren van mensen binnen het onderwijs

of vanuit de media gehoord:

‘Iederwijs is niet gelukt.’

We weten niet waar de mensen dat beeld vandaan hebben.

Wellicht dat ze mee zijn gegaan met de beeldvorming zoals dit door de media is neergezet.

Het feit dat de school niet meer bestaat betekent niet dat het mislukt is.

Iederwijs is zeven jaar lang wel gelukt.

Er is geen school geweest waar we op zo’n manier onderwijs konden vormgeven

vanuit onze ideeën en wat past bij ons en de kinderen.

Qua inhoud en werkwijze is Iederwijs juist heel goed gelukt.

We hebben enorm veel geleerd over ontwikkeling van kinderen,

door het te doen en op die manier te onderzoeken.

 

We hebben destijds vanuit verschillende kanten veel medewerking gekregen.

Vanuit de inspectie en vanuit een aantal Pabo’s was er in eerste instantie belangstelling.

We hebben ons voortdurend ontwikkeld.

En we waren nog lang niet klaar.

 

Wat niet gelukt is, is het beeld bij te stellen,

en te delen wat we wilden delen,

zodat andere scholen daar profijt van konden hebben.

In de tijd nadat onze school moest sluiten,

was het beeld zo negatief, dat mensen het niet eens konden of wilden horen.

Er wordt aan gewerkt.

Onder andere door deze website.

Iederwijsfoto 2016-120

Mythe: alle Iederwijsscholen zijn hetzelfde

Iederwijs was nieuw.

Het gaf ruimte.

Het was een alternatief voor het reguliere onderwijs.

Het trok mensen aan die iets anders wilden.

We dachten dat iedereen die iets met Iederwijs wou hetzelfde beeld had.

In de praktijk bleek dat Iederwijs door verschillende mensen

op verschillende manieren werd geïnterpreteerd:

– Iederwijs is je eigen school opzetten.

– Iederwijs is een Sudbury Valley school.

– Iederwijs is kinderen de vrijheid geven en dan komt het allemaal vanzelf goed.

– Iederwijs is met zorg en aandacht een school samen met kinderen ontwikkelen.

– Iederwijs is kijken naar wat het kind nodig heeft.

Er waren grote verschillen tussen de scholen.

Het bleek dat dezelfde naam van één school

in combinatie met dezelfde naam voor een beweging

de visie zoals wij dat wilden neerzetten geen goed deed.

Iederwijs15-3

Mythe: begeleider zijn stelt weinig voor

Het klinkt gemakkelijk:

kinderen die doen wat ze zelf willen

en jij hoeft als begeleider alleen maar passief af te wachten

tot ze komen vragen om een les.

Als je dat beeld hebt, dan lijkt het gemakkelijk.

In de praktijk werd er veel meer gevraagd.

Begeleider zijn op Iederwijs was boeiend.

Anders zouden de vrijwilligers zich niet jarenlang ingezet hebben

voor deze school.

Bij ons was er geen tekort aan Iederwijzers/leraren.

Het was leerzaam en interessant, intensief en uitdagend.

Het was persoonlijk.

Je kon je eigen kwaliteiten en interesses inbrengen

en je werd gewaardeerd.

Op het vlak van persoonlijke ontwikkeling

werd er veel van een Iederwijzer veel gevraagd.

Het ging er om te zien wat er nodig was.

Dat vraagt een actieve houding in presentie,

durven te staan,

jezelf in te brengen en open in contact te gaan.

Een goede Iederwijzer moest onder andere dit kunnen:

Actief luisteren

Jezelf delen

Weten hoe je tot een gedegen besluit komt

Conflict bemiddelen/mediation

Grenzen aangeven

Zelfreflectief zijn (en jezelf durven te bevragen)

Sensitief intelligent zijn

Een vorm van ontwikkeling in zelfbewustzijn

Een onderzoekende houding

Kunnen denken en werken als team

 

Als je met zelfsturing werkt, is zelfbewustzijn nodig.

 

We hadden naar buiten toe aangegeven dat we ook mensen

zonder onderwijsachtergrond in ons team hadden.

Aan deze mensen werden eisen gesteld voor wat betreft emotionele volwassenheid.

‘Mensen zonder onderwijsachtergrond’

werd door anderen soms geïnterpreteerd als:

‘Je hoeft blijkbaar niets te kunnen.’

Wij zagen het vanuit het perspectief van het gehele team:

je hoeft niet meer als een enkele leerkracht alles te kunnen,

maar als geheel team moet je alles in huis hebben.

Op die manier kun je meer gebruik maken van elkaars kwaliteiten en interesses.

Mensen met een onderwijsachtergrond brengen didactische kennis in.

Tegelijk kunnen ze een beroepsdeformatie hebben,

omdat onderwijs een wereld op zich is geworden.

Mensen zonder onderwijsachtergrond hadden over het algemeen

een andere vorm van contact met de kinderen.

Ze leerden en ontdekten samen met de kinderen.

Dat bleek een waardevolle vorm van leren te zijn.

 

In het bedrijfsleven wordt dit ook toegepast:

je brengt mensen binnen vanuit een andere achtergrond

omdat zij met een frisse blik kunnen kijken.

Het is daarbij onze ervaring dat het heel goed is

als leerkrachten ook ervaring hebben in ander soort werk dan onderwijs.

Het verruimt de blik en je behoudt een verbinding met de praktijk van de samenleving.

 

Als team werkte het goed om deze verschillen binnen het team te hebben.

Het hield ons scherp en fris.

Het werd door sommigen van buitenaf ingevuld als onprofessioneel.

 

We werkten samen als team, we vulden elkaar aan,

we namen de tijd om samen te onderzoeken.

We waren niet alleen maar met lesgeven bezig

zodat we aandacht en tijd hadden voor begeleiding en gesprekken met kinderen.

Wat we deden had voor ons en de kinderen zin en betekenis.

Dat was het idee van de school:

hoe wil je de school zelf vormgeven zodat het voor de kinderen,

voor jouzelf en met elkaar werkt?

Iederwijs15-34

Mythe: alles moet uit de kinderen komen

Dit is het beeld wat buiten Iederwijs leefde:

als een kind tien jaar is en nog niet leest,

dan wordt er nog langer gewacht,

totdat het uit zichzelf gemotiveerd is

om te gaan leren lezen.

In die tijd was het idee dat je kinderen moest leren lezen als ze in groep drie zaten.

Als je het dan niet leerde,

dan zou het daarna heel moeilijk gaan.

of er was een angst dat je dan helemaal niet meer kon leren lezen.

Dat idee was zo vanzelfsprekend geworden,

dat er vrijwel geen vragen bij gesteld werden.

Er was eerder een tendens om kinderen zo vroeg mogelijk te leren lezen.

Het idee dat kinderen wellicht ook kunnen leren lezen

als ze ouder zijn was voor sommige mensen een schok.

Voor ons was het destijds een nieuw gezichtspunt.

We hoorden van een school in Ecuador dat kinderen met dyslectie

nadat ze hun eigen stroom konden volgen

van hun dyslectie af kwamen en leerden lezen.

Of dit nu algemeen geldig was of niet,

het was een inspiratie.

 

Het is nu bekend dat het geen zin heeft om te leren lezen

als je nog niet genoeg abstractievermogen hebt.

Je kunt een heel jong kind trainen in lezen

maar het kind raakt het vermogen weer kwijt zodra je met de training stopt.

Als je wacht tot het juiste moment gaat dat gemakkelijker,

sneller en is het resultaat blijvend.

 

Die ruimte in jaren waarin een kind aan lezen toe is,

is veel breder dan de leeftijd van zes jaar.

Het ligt waarschijnlijk (vanuit onze ervaring) tussen ongeveer vier en negen jaar,

maar er zijn ook kinderen die zichzelf al jonger leren lezen,

en er zijn volwassenen die nog leren lezen.

 

Als een kind van tien nog niet kon lezen,

dan hadden wij dat opgemerkt.

We hadden er er aandacht aan besteed

en gekeken wat voor dit kind een volgende stap zou zijn.

We boden passief en actief aanbod

en we hadden verschillende manieren

waarop ontwikkeling opgemerkt en gedeeld werd.

We hadden verschillende manieren waarop we kinderen konden ‘volgen’:

in de dagelijkse omgang

in de dagelijkse evaluatie met het team

in teamvergaderingen

in informele en formele gesprekken met ouders

in begeleidings/coachgingsgesprekken met de kinderen.

We gebruikten in het begin nog geen volgsysteem waarin vorderingen

op het gebied van kennis werd bijgehouden.

Dat hebben we later wel gedaan,

waar het ging over basisvaardigheden als lezen, rekenen en taal.

We hadden toen echter genoeg ervaring opgebouwd

om de visie naar de praktijk toe te behouden.

Iederwijs15-100

Mythe: Iederwijs is perfect

Als je iets geheel nieuws begint,

word je enorm kritisch bekeken.

Je moet alles nog beter doen

dan wat er al bestaat.

Je moet oplossingen hebben

voor wat het bestaande onderwijs ook nog niet voor elkaar kreeg.

 

Natuurlijk waren we enthousiast over ons project.

Dit was wat wij neer wilden zetten en ontwikkelen.

Het boodt een oplossing voor veel vraagstukken

waar het onderwijs in het algemeen nog geen afdoende oplossing gevonden had:

hoe besteed je aandacht aan diversiteit in leren

hoe bied je een doorlopende leerlijn

hoe voorkom je zittenblijven

hoe bouw je een cultuur op basis van de behoeftes en interesses van de kinderen

hoe bouw je aan een cultuur waarin je samenwerkt

(en dus niet hoeft te pesten)

hoe bouw je aan een cultuur waarin straf niet nodig is

hoe zorg je ervoor dat leren effectief en op maat is

hoe kijk je naar diverse kwaliteiten van kinderen,

vanuit een breder perspectief dan alleen cognitieve kennis?

 

We wilden Iederwijs zo goed mogelijk neerzetten,

met alle kennis en ervaring die tot onze beschikking stond.

Met het perspectief en de kennis en informatie van nu

zouden we sommige dingen weer anders doen of aanvullen.

Iederwijs was wat we toen deden

en het beste wat we konden geven.

Iederwijs15-41

Iederwijs was niet perfect.

We waren voortdurend in ontwikkeling.

De perfecte school bestaat niet.

Het is nooit perfect,

omdat je voortdurend nieuwe uitdagingen tegen komt

en bijstuurt.

Wel waren we sneller in bijsturen

dan een klassikaal schoolsysteem

of een grote school.

We waren toen de school dicht ging,

nog lang niet uitontwikkeld.

We hadden belangrijke stappen gezet.

Iederwijs15-2

Mythe: Iederwijs is alleen maar spelen

Dit is het beeld wat in de media kwam:

blije kinderen die alleen maar speelden, trampoline sprongen en niets leerden.

 

De kinderen kwamen graag naar de school.

Sommigen wilden ook graag in de vakanties komen.

Over het algemeen wilden de kinderen

aan het einde van de dag niet naar huis.

Het was te leuk en te boeiend.

Dat was voor de ouders een van de ‘nadelen’ van de school.

 

Iederwijs was tegelijk een moeilijke school.

Je kwam jezelf tegen.

Je moest dingen oplossen op het vlak van met elkaar omgaan.

Je moest voor jezelf gaan staan.

Je moest jezelf inbrengen.

Er werd veel geleerd.

Alleen was dat niet altijd bewust

of al in woorden te vatten die door anderen begrepen werden.

Dat is iets waar we verder aan zouden hebben gewerkt.

 

Een van de kinderen zei:

“Je moet Iederwijs gaan doen,

dan ervaar je wat het is.”

In de eerste twee jaren werd er veel gespeeld.

Naast het spelen kwamen er steeds meer lessen.

In de laatste jaren waren er veel lessen.

 

Een aantal lessen die op het rooster stonden:

Engels op verschillende niveaus

(o.a. examen en praktisch Engels)

Wiskunde

Nederlands

Quantumfysica

Leren lezen

Schrijven

Theatersport

Geschiedenis

Psychologie

Nederlands voor examen

Teksten schrijven

Biologie

Latijn

Rekenen

Paardrijden

Buikdansen

Struintochten door de natuur

Perspectieftekenen

Aardrijkskunde

‘De rijke aarde’

Frans

Duits

Naailes

Economie

Yoga

Koken

Muziek

Gym

 

We ontwikkelden onze eigen didactiek,

omdat we lessen met de kinderen samen vorm gaven.

We hoefden ze niet of minder te interesseren voor een les

omdat ze er al voor gekozen hadden.

We hoefden ook geen tijd te besteden aan orde houden.

De kinderen en tieners waren al gemotiveerd.

 

Er werd in kleine groepen gewerkt.

Onze vraag was: hoe organiseer je vanuit dit perspectief een goede les?

Naast deze activiteiten werden er ook andere activiteiten georganiseerd

en geïnitieerd door de kinderen en de tieners:

Een Halloweenfeest

Voetbal

Les in Flash

Een eigen skateramp bouwen

Een reis naar Engeland

Een les over hoe een loonstrook in elkaar zit

Iederwijs15-88

 

Mythe: Iederwijs is een veredelde speeltuin

Binnen de politiek werd Iederwijs op een gegeven moment

een ‘veredelde speeltuin’ genoemd.

Degene die het zei was twee jaar eerder een ochtend op bezoek geweest.

Het was een mooie ochtend met goede open gesprekken.

 

Hij noemde Iederwijs twee jaar na zijn bezoek

‘een veredelde speeltuin’.

Hij had vooraf geen contact opgenomen of gecheckt

of er iets veranderd was.

 

Na een debat op televisie hebben kinderen van een andere Iederwijsschool (Wonderwijs)

hem uitgenodigd op hun school te komen kijken.

Wonderwijs was op dat moment in ontwikkeling vergelijkbaar

met Iederwijs in Lopik.

Hij sloeg de uitnodiging af,

maar onder dreiging van een rechtszaak wegens smaad is hij toch gekomen.

Voorwaarde: een hele dag op de school zijn en in een landelijke krant zijn bevindingen geven.

Hij heeft dat gedaan.

Hij heeft zijn uitspraak bijgesteld:

Hij was positief over het bezoek: ‘Iederwijs is vooruit gegaan’ en ‘Het is beter dan gedacht.’

Bron: Volkskrant 11-11-2005

 

De uitspraak van ‘veredelde speeltuin’ heeft veel schade gedaan aan de beeldvorming.

We leerden veel over hoe politiek kan werken.

 

We hadden in de tijd dat hij op bezoek kwam

nog geen systematisch herkenbaar volgsysteem.

Voor achttien kinderen was dat nog geen prioriteit.

We waren nog aan het ontwikkelen, ervaren en ontdekken

hoe deze benadering in de praktijk werkte.

 

We waren beducht voor het invoeren van een regulier volgsysteem

omdat we hier een unieke situatie hadden gecreëerd

waarin we veel van en over kinderen konden leren.

Zodra je een bestaand volgsysteem invoert

loop je het gevaar dat  je al snel in oude denkpatronen schiet

en kwijt raakt wat je hier met zorg hebt opgebouwd.

 

Wat we geleerd hadden: je kijkt door de ogen van je volgsysteem naar het kind.

Als je moet bijhouden hoeveel woorden een kind gemiddeld per zin gebruikt,

dan ga je jezelf daar op focussen.

Als je bij moet houden welke kleding ze iedere dag aan hebben, richt je jezelf daar op.

Omdat je je daar op richt, zie je andere dingen niet.

 

Wij waren vooral bezig met ervaren.

We gebruikten onze ervaring als richtlijn om bij te sturen.

Toen we in de locatie in Lopik groeiden naar meer dan veertig kinderen en tieners

was er iets nodig waardoor gegarandeerd werd dat ieder kind gezien werd.

Dat hebben we toen ontwikkeld.

Het werd een efficiënt en effectief systeem

waarmee we de grootste spanningen

binnen de groep konden signaleren en binnen het team konden verwerken.

Dat hadden we niet kunnen ontwikkelen als we al direct

met een al bestaand systeem aan de slag waren gegaan.

 

Om opnieuw te gaan kijken,

moesten we eerst zelf loskomen van onze aannames en inprentingen

die we als leerkracht hadden opgedaan.

Iederwijs15-61

Mythe: Als kinderen zelf kiezen, worden ze holbewoner

Er is een stripje in een tijdschrift waarin leerkrachten

op een school ‘Iederwijs’ gaan uitproberen.

Op het laatste plaatje zie je kinderen

alleen maar ‘oertaal’ uitslaan en vuurtje stoken.

De kop van een artikel in een krant was letterlijk:

‘Iederwijs leidt op tot holbewoner.’

Vanuit een antropologisch perspectief is dit een interessant beeld.

In de samenleving wordt door sommige mensen gedacht:

als kinderen niet naar school gaan

leren ze blijkbaar niets meer.

Sterker nog: ze gaan zelfs achteruit in hun ontwikkeling.

 

Het zegt iets over het beeld over school in het algemeen:

zonder school leer je niets.

Het zegt iets over het beeld van leren van kinderen:

kinderen kunnen het niet zelf en leren niets als ze niets wordt aangeboden.

Het zegt iets over het beeld wat mensen van de begeleiders hadden.

Een van de begeleiders was geschokt

toen ze zich realiseerde dat sommige critici blijkbaar dachten

dat de begeleiders een soort gevoelloze en harteloze mensen waren,

die koste wat kost niets met kinderen zouden doen,

omdat alles alleen maar uit de kinderen zou moeten komen.

 

Het is waar: als je kinderen alleen aan zichzelf over laat gaat er iets mis.

Dat hebben we in situaties buiten onze school gezien.

Kinderen gaan in de overlevingsstand omdat volwassenen

geen zorg dragen voor een veilige omgeving

en geen persoonlijke grenzen aangeven.

Of ze gaan hangen en zich vervelen.

Vrijheid alleen geeft geen veiligheid en geborgenheid.

Dus dat was niet wat we deden.

 

Er was aanbod en er ontstond nog meer aanbod.

De kinderen leerden op een informele manier

en ze leerden door het volgen van lessen en workshops.

Ze leerden omdat ze zelf initiatieven ontwikkelden.

Het is niet onze ervaring

dat kinderen holbewoner zijn geworden.

Iederwijs15-31

Waarom de weerstand

We hebben veel ondersteuning gekregen van verschillende kanten.

Er waren ook mensen fel tegen.

Waar kwam deze weerstand vandaan?

Een aantal perspectieven:

Het is het gebruikelijke verloop van een innovatieproces

Als je iets nieuws begint, kun je rekenen op weerstand.

Je doet iets wat anders is.

 

Deze innovatiecurve was toen nog niet zo bekend:

InnovationCurve

Innovatie begint aan de voorkant.

Daar worden nieuwe gebieden verkend

en daar wordt uitgeprobeerd op kleine schaal,

wat voor het systeem als geheel van waarde kan zijn.

 

Uitproberen is al doende leren, omdat je nieuw terrein aan het verkennen bent.

Dat gaat met vallen en opstaan.

Als je gewend om te keuren of iets wel of niet goed is,

dan is iets nieuws al snel niet goed.

Er wordt alleen gekeken naar succes,

en niet naar het proces en wat er van geleerd kan worden.

 

Iedere groep binnen het systeem heeft kwaliteiten.

Innovatie is belangrijk voor het systeem,

net als een stabieler midden

of mensen die belangrijke waarden willen bewaren

en daarom kritisch zijn op veranderingen.

Je hebt de verschillende houdingen nodig.

Als je dat van elkaar kunt zien en waarderen kun je samen bouwen.

Dat werkt beter dan vinger wijzen

of zorgen dat iedereen moet doen wat de meerderheid normaal vindt.

Dan leer je niets.

 

Iederwijs15-45

De weerstand komt vanuit een ander paradigma

Als voor jou het halen van doelen

en het leren van kennis het meest belangrijk is,

dan is Iederwijs niet de beste school.

 

Als voor jou belangrijk is dat je eigen keuzes maakt

en dat je over jezelf leert en al doende leert en bijstelt

dan kan Iederwijs een mooie mogelijkheid zijn.

Je kijkt vanuit een ander kader.

 

Je kunt gaan discussiëren over wie er gelijk heeft,

of je kunt kijken vanuit welk kader je jouw keuzes maakt.

 

Iederwijs15-98

 

Het gesprek over Iederwijs werd een ideologische discussie

De discussie over Iederwijs werd vanuit standpunten gevoerd,

en niet vanuit een houding: ‘Wat kunnen we van elkaar leren?’

Het uitgangspunt dat ‘ieder kind dat leert wat het wil, wanneer het wil,

hoe het wil en met wie het wil’ droeg daar aan bij.

 

Dat uitgangspunt werd door sommigen als absoluut neergezet en sterk verdedigd,

terwijl we tegelijk leerden dat dit niet zomaar

en voor ieder kind vanzelfsprekend is.

Er moet aan bepaalde voorwaarden voldaan worden.

 

Tegenstanders richtten zich op wat er niet goed zou zijn aan Iederwijs,

maar er werd in de discussie lang niet altijd erkend

wat er niet of niet meer werkte aan het klassikale systeem,

of hoe kinderen dat zelf beleefden.

In de discussie werden beide kanten geïdealiseerd.

 

We hadden niet de intentie om een ideologie te zijn.

Integendeel.

Het idee van Iederwijs was nu juist om samen open te kunnen onderzoeken.

We konden verschillende standpunten naast elkaar laten bestaan,

op zoek gaan naar de onderliggende intenties

om op die manier te leren en tot werkelijke oplossingen te komen.

Daarom heette het ook ‘Iederwijs’.

 

Iederwijs15-96

Het beeld dat een Iederwijzer niets hoeft te kunnen

Dit beeld klopte niet met onze praktijk.

Het is niet wat wij vertelden,

het is wel hoe het soms geïnterpreteerd werd.

 

Opvallend genoeg hadden Pabo-studenten over het algemeen

de meeste weerstand tegen de ideeën van Iederwijs.

Zij werden op drie manieren geraakt:

hun eigen schooltijd,

de opzet van hun huidige opleiding

en het beeld van hun toekomstige werk.

Iederwijs15-86

De landelijke beweging groeide enorm snel

Het begon met een schooltje,

het werd onverwacht een landelijke beweging.

Het groeide enorm snel.

Sommige mensen zeiden:

“Het is niet meer te stoppen.”

“De dijken breken door.”

 

Als iets zo snel groeit,

dan is weerstand een te verwachten reactie.

En deels een gezonde reactie.

Als iets te snel gaat, kun je niet meebewegen.

Je hebt nog geen zicht op een alternatief.

Tegelijk heeft een systeem de neiging zichzelf in stand te houden,

ook als het al heeft afgedaan en niet meer past bij deze tijd.

En het onderwijssysteem is daarin enorm hardnekkig.

 

Het leek alsof Iederwijs heel groot was.

Relatief gezien was Iederwijs heel klein.

Toen Iederwijs als beweging op zijn grootst was

zaten er naar grove schatting zo’n 300 kinderen op een Iederwijsschool.

Er zaten in 2005 zo’n 2.500.000 kinderen en tieners in Nederland op een school.

Dat is ongeveer 1 Iederwijskind op de 8000 kinderen (= 0.0125%)

of 1 kind per 32 scholen.

 

De reactie op Iederwijs was meer een emotionele dan een rationele reactie.

Iederwijs15-91

Iederwijs is voor alle kinderen

Het idee dat Iederwijs voor alle kinderen is,

was voor sommigen bedreigend.

Dat betekent dat Iederwijs ook voor jouw kind zou zijn,

en lang niet iedereen zag zijn of haar kind functioneren op een Iederwijsschool.

 

In de praktijk was Iederwijs niet voor alle kinderen.

Sommige kinderen bloeiden op.

Voor sommigen is het een redding geweest.

Zij konden zich niet vinden in het bestaande systeem.

Anderen waren er een kortere tijd

om bij zichzelf te komen en van daaruit opnieuw keuzes te maken.

Soms kozen ze daarna voor een meer traditionele school.

Sommigen hebben alle jaren dat de school bestond op Iederwijs doorgebracht.

 

Als een kind voor een andere school koos, was dat voor ons geen falen.

We hadden geboden wat we konden bieden.

Dat was waardevol gebleken.

Daarna werden andere keuzes gemaakt.

 

Wat we vooraf al vonden,

en wat later bevestigd werd:

verschillende kinderen hebben verschillende scholen nodig.

Er is niet één de beste school.

Als iedere school de beste versie van zichzelf is.

dan kun je elkaar aanvullen, bevragen, scherp houden en inspireren.

Alleen leefde er wellicht onbewust nog het idee dat alle scholen hetzelfde moeten zijn.

Iederwijs15-38

Er ontstond een karikaturaal beeld van Iederwijs.

In populaire media werd het beeld van spelende kinderen

die niets leerden graag neergezet en versterkt.

Iederwijsscholen waar het niet goed ging werden graag als bevestiging gebruikt.

Er waren goede artikelen met open en kritische vragen,

er waren negatieve artikelen,

er waren goede artikelen die door een stemmingmakende kop

opeens een geheel andere context kregen.

Wat we leerden: een genuanceerd beeld is blijkbaar

lang niet altijd gewenst,

omdat dit niet verkoopt.

Een karikatuur roept reacties op.

Het was heel moeilijk om dit beeld bij te stellen.

Iederwijs15-91

We stelden door ons bestaan vragen bij het bestaande onderwijs

Omdat Iederwijs er was,

was het reguliere systeem niet meer vanzelfsprekend.

Of je het eens was met Iederwijs of niet,

je moest uitleggen waarom je de dingen deed zoals je ze deed.

In het opzetten van de school onderzochten we alles

en stelden vragen bij bestaande praktijken.

Daar is Iederwijs uit voort gekomen.

Niet om rebels te zijn,

maar omdat we goed en zinvol onderwijs wilden ontwikkelen.

Het bleek dat veel vanzelfsprekendheden helemaal niet zo’n stevige basis hadden.

Iederwijs15-10

We hadden nog geen theorie of verklarende visie

We hadden onze inspiratie.

We hadden onze ervaringen.

We waren al doende aan het ontdekken.

.

We ontdekten dingen over ontwikkeling van kinderen

die we vooraf niet hadden voorspeld,

zoals de waarde van spelen,

het effect van intensieve gesprekken met ouders

en elementen rondom didactiek en leren.

 

We konden echter nog niet uitleggen waarom het werkte.

We hadden nog geen algeheel verhaal of een theorie

wat kon verklaren waarom gebeurde wat er gebeurde.

 

Zonder zo’n verhaal lijkt het wellicht alsof je niet weet wat je doet.

Dat waren we nu juist al doende aan het ontwikkelen.

 

Nu is veel meer bekend over zelfsturing, samensturing,

systeemtheorie en collectieve leerprocessen.

Iederwijs15-4

Het gebruik van eenvoudige woorden

We gebruikten in onze teksten met opzet

gewone dagelijkse taal of we vonden onze eigen woorden uit,

omdat we nog geen woorden hadden voor wat we deden.

Daardoor kwam het fris en nieuw over,

maar daardoor werd het wellicht door onderwijsprofessionals

minder serieus genomen.

 

Als we de volgende termen hadden gebruikt,

dan was Iederwijs misschien meer geaccepteerd:

 

subjectwording

emergentie

integratieve besluitvorming

systemisch werk

serious gaming

fixed and growth mindset

micro teaching

sensitieve intelligentie

action learning

gepersonaliseerd leren

adaptieve professionaliteit

reciprocity

transformative pedagogy

attention effect

punitive approach of restorative approach

collective learning

collective leadership

 

Dat was namelijk wat wij allemaal deden, ontwikkelden of onderzochten.

Alleen noemden wij het niet zo,

we waren ons er nog niet altijd bewust van,

we hadden er toen de termen nog niet voor,

of de termen bestonden nog niet eens.

Iederwijs15-33

Succesfactoren

Wat werkte wel bij Iederwijs?

Beginnen bij relatie

Iederwijs begon bij relatie.

De eerste periode hebben we gebouwd aan de cultuur van de school.

Iedereen leerde aan te geven wat hij nodig had,

waar persoonlijke grenzen lagen,

voor zichzelf te durven staan,

en zichzelf in te brengen.

Eén van de kinderen verwoordde het zo:

“Ik ga eerst leren alleen te spelen,

anders doe ik alleen wat de anderen willen.”

 

Niemand wil gezien worden als een object wat veranderd kan of moet worden.

Mensen willen veranderen, maar niet veranderd worden.

Als je als begeleider een goede relatie met het kind hebt opgebouwd,

kun je samen kijken wat er nodig is.

Als iemand vast loopt kun je een aanbod doen

aangeven wat het belang is van een keuze maken

om iemand bewust te laten worden of hij of zij in een patroon zit.

Omdat het kind weet wat je intentie is,

en omdat het kind weet dat als het echt niet klopt,

dat er dan geluisterd wordt,

kan het open staan voor suggesties,

gaat het mee met aanwijzingen,

of vertrouwt het je als jij het bij de hand neemt.

Het kind voelt zich serieus genomen.

 

Het vraagt van een begeleider een hoge mate

van sensitiviteit, zelfinzicht, authenticiteit en openheid.

Iederwijs 2015-104

 

Met meerdere mensen meerdere kinderen begeleiden

Als je als enkele leerkracht voor een groep staat,

moet je als enkele leerkracht alles kunnen.

Het levert druk op, omdat je weinig bewegingsruimte hebt.

De kinderen hebben alleen met deze ene leerkracht te maken,

en de leerkracht met alle kinderen.

Als je met meerdere mensen bent

kun je elkaar aanvullen en afwisselen,

je kunt de tijd nemen om in gesprek te gaan

of helpen bij het oplossen van een probleem.

 

De kinderen kunnen kiezen welke persoon hen het beste kan geven wat ze nodig hebben,

en als leerkracht kun je bij die kinderen iets bieden waar je nodig bent.

Het aanbod voor kinderen is veel ruimer.

Meerdere mensen hebben meerdere verschillende kwaliteiten.

Daarnaast deel je teleurstellingen, successen en leerprocessen.

Dat maakt het werk drie keer zo waardevol en licht.

Iederwijs15-6

Een schoolleiding en organisatie van meerdere mensen

Een organisatie is de uitvergroting van de kwaliteiten

en de blinde vlekken van de oprichters en leiders.

 

We hadden een team van drie schoolleiders,

en daarnaast de andere begeleiders.

Dat bleek een grote kracht voor de school.

Een school met één schoolleider kan beperkend zijn voor de organisatie als geheel.

Niemand heeft alle kwaliteiten in huis.

Met elkaar vul je elkaar aan.

 

Je kunt kiezen voor een organisatie waarin rollen meer gespreid zijn.

Dat zou voor nu een interessante vorm zijn.

In onze samenleving wordt deze vorm steeds meer gebruikt

en er wordt steeds meer ervaring mee opgedaan.

Iederwijs15-93

De tijd nemen om te onderzoeken

De tijdsdruk in het onderwijs houdt innovatie tegen.

Einstein zei:

“Ik ben niet intelligenter dan anderen,

ik sta alleen langer stil bij een probleem.”

 

We namen en nemen de tijd om te kijken wat we deden

en wat voor ons de beste oplossing was.

Wij namen niet zomaar genoegen met de eerste oplossing

als we het gevoel hadden dat het beter kon.

 

Als er ergens druk op stond, dan was dit een signaal

om extra aandacht te besteden aan wat er nu eigenlijk gebeurde.

Wij gingen niet direct mee met de druk

maar we onderzochten wat de oorzaak van de druk was.

Als je dat weet, weet je wat een werkelijke oplossing is.

 

Hetzelfde geldt voor kinderen.

Als je voortdurend bezig moet zijn met werken en leren,

heb je geen ruimte om te laten ontstaan wat er speelt.

Niets doen zodat je ruimte krijgt om alles te laten zakken

of om nieuwe ideeën te krijgen is ook een vorm van leren.

Tijd nemen kan later veel meer tijd opleveren.

Iederwijs15-18

Onderzoeken door te ervaren

We namen niets aan als vanzelfsprekend.

We probeerden uit.

We gingen het zelf ervaren,

bijvoorbeeld door het uit te spelen.

Hoe werkt spelen?

Hoe werkt deze vernieuwende rekenmethode?

Waarom roept opruimen bij kinderen weerstand op?

Hoe los je zo’n conflict op?

 

Tien minuten van ervaren leverde vaak meer inzicht op dan uren praten.

Iederwijs15-35

De inzet en bijdrage van veel mensen

De school heeft alleen kunnen bestaan

omdat veel mensen zich hebben ingezet

om aan deze school mee te bouwen.

 

De hulp varieerde van helpen met verbouwingen en klussen,

het geven van lessen,

helpen met schoonmaken,

het doen van administratie,

het werven van sponsors,

het geven van spullen,

het doneren van geld,

het regelen van verschillende lesmethodes,

het bieden van spullen,

jarenlang vrijwillig werken op de school,

het aanbieden van persoonlijke diensten als organisatieadvies,

of het aanbod om aan cursussen mee te doen.

Iederwijs15-84

De leeftijdsmix

De leeftijdsmix was een grote kracht van de school.

Het droeg er toe bij dat ieder zichzelf kon en mocht zijn.

Anders zijn was normaal.

Daardoor werd er niet gepest.

Er waren soms conflicten, maar de conflicten gingen over gedrag,

niet over het systematisch buitensluiten van iemand.

Er was meer divers contact tussen kinderen dan in een klas.

Wanneer heb je meer divers aanbod:

in een school van vijfenveertig kinderen,

waarin je in diverse samenstellingen leert en activiteiten onderneemt,

of in een school van driehonderdvijftig kinderen

waarin je alle jaren in een klas van dertig min of meer dezelfde kinderen zit?Iederwijs 2015-203

 

Werken met kleine groepen

We ontdekten

dat een groep van meer dan vijf kinderen een groep wordt.

Vijf kinderen zijn nog vijf individuen.

Meer dan vijf kinderen worden een groep.

Ze worden als groep aangesproken

en ze gaan zich als groep gedragen.

Dat is voor persoonlijk leren niet effectief.

 

Je moet je gaan bezig houden

met management en met orde houden.

Dat is niet waarom wij voor het vak leraar hadden gekozen.

 

Een klassengrootte van ongeveer dertig kinderen

is niet ingegeven door pedagogische maar economische argumenten.

Een aantal van dertig is nog haalbaar als je doel is om kennis over te dragen.

Als je werkt met zelfsturing en zelfbewustzijn

is een andere organisatievorm meer toerijkend.

 

Binnen Iederwijs waren de groepen waarin geleerd werd gewoonlijk klein.

Daardoor bleef er persoonlijk contact

en kon je binnen de lessen gemakkelijk bijsturen.

Iederwijs15-94

Conflictbemiddeling door herstel van relatie

Er zijn verschillende manieren waarop je conflicten kunt oplossen:

Vechten: het recht van de sterkste.

Regels: wat hoort en wat niet hoort en bij een overtreding een straf of consequentie.

Kijken naar de intentie: wat was de onderliggende behoefte?

 

Er werd in de school niet gevochten.

Er waren weinig regels.

We losten zoveel mogelijk op door te kijken naar wat in een specifieke situatie nodig was.

Daardoor leerden we communiceren en kijken wat je zelf en de ander nodig heeft,

in plaats van terug te vallen op regels met de consequenties.

Er was geen straf.

Zonder straf moet je wel het contact aangaan.

 

We losten conflicten zoveel mogelijk ter plekke op.

In het oplossen van conflicten zorgden we voor een veilige ruimte en structuur,

waardoor er naar elkaar geluisterd werd.

 

We keken naar de onderliggende behoefte: wat was je bedoeling?

Zodra deze bedoeling helder werd, herkende men zich in de ander.

Je begreep wat de ander eigenlijk wou,

alleen was het gedrag niet het meest effectieve gedrag om dat te bereiken.

In veel gevallen was het conflict dan al opgelost.

Zo nodig werden er afspraken gemaakt.

Kinderen leerden om hun eigen conflicten op te lossen.

Het effect: een verbonden cultuur waarin je vrij kon bewegen en samen kon onderzoeken.

Iederwijs15-100

De tijd nemen voor gesprekken met ouders

Toen we in het reguliere onderwijs werkten

vonden we de tien-minuten gesprekken met ouders altijd al veel te kort.

In tien minuten heb je net een gezamenlijke sfeer gezet.

Dan begint het gesprek pas.

In de begintijd van Iederwijs hadden we honderd-minuten gesprekken.

Per kind spraken we letterlijk honderd minuten.

Later is dat veranderd naar wat er nodig is.

Soms een uur, soms twintig minuten,

gemiddeld zo’n drie kwartier.

Wij, de ouders en waar mogelijk het kind deelden elkaars perspectieven

om het kind beter te leren kennen

en welke rol wij hadden in de ontwikkeling van het kind.

 

Twee ouders, twee begeleiders en een kind is vijf perspectieven.

Wat heeft het kind nodig voor zijn/haar volgende stap?

Het bleek regelmatig dat als spanningen bij begeleiders en ouders waren opgelost rondom een thema,

dat het kind uit zichzelf een volgende stap nam, zonder dat er coaching of een gesprek nodig was.

Wij noemden dat het ‘aandachtseffect’.

We pasten het toe in onze manier van onderzoeken van thema’s

en we hebben er een systeem op ontwikkeld.

Iederwijs15-1

Voortdurend samen onderzoeken en verbeteren

We waren voortdurend aan het onderzoeken.

Deze houding werd door velen binnen Iederwijs gewaardeerd.

Ook achteraf.

Een kritische houding betekent dat je vragen stelt.

En dat je ook je eigen systeem moet kunnen bevragen.

Dat je open staat voor tegengestelde invalshoeken.

Het samen onderzoeken leverde boeiende gesprekken

en inzichten op en het hield ons wakker en alert.

Iederwijs15-98

Geleerde lessen

 

We hebben enorm veel geleerd in de jaren dat Iederwijs bestond en in de reflectie achteraf.

Een aantal van de geleerde lessen:

 

Neem de tijd om een goed team te bouwen en de visie helder te krijgen

Als je een school start: neem vooraf de tijd om een goed team te bouwen.

Bouw aan een heldere visie en vooral: hoe je die visie naar de praktijk vertaalt.

Op het moment dat je al met de praktijk bezig bent

is het veel moeilijker om daar nog iets in te veranderen.

 

Begin klein en werk stap voor stap verder

De grootste fout van innovatieve scholen: te groot beginnen.

Je gaat managen in plaats van de tijd nemen om de processen te begrijpen.

Maximaal twintig kinderen met twee of meer volwassenen.

Maar ook dat kan al teveel zijn.

Het is geen implemenatie van een project.

Het is een transformatie van een cultuur.

 

Bouw vanuit een gezamenlijke droom

Als je samenwerkt met anderen:

bouw vanuit een gezamenlijke droom en maak verwachtingen expliciet.

 

Werk samen met bestaande instituten en gebruik hun taal

Je moet jezelf kunnen uitleggen aan anderen.

Als zij jou niet begrijpen, krijg je minder steun.

 

Sommige kinderen leren enorm snel, als ze hun eigen moment mogen kiezen

Een aantal kinderen (met name die kinderen die al langer op Iederwijs zaten) leerden enorm snel.

Ze stonden niet onder druk, ze bepaalden hun eigen strategie om te leren

en al dan niet samen met een leraar (is ook een strategie)

leerden ze enorm snel.

 

Je moet een aanbod doen in wat in de praktijk

in de samenleving belangrijk blijkt te zijn

Een aantal vaardigheden zijn belangrijk.

Je moet een standaard aanbod doen in deze vaardigheden.

Kinderen hoeven dit aanbod niet zelf te initieren.

Wat in de dagelijkse praktijk werkelijk belangrijk is,

is anders dan wat veel mensen willen wat werkelijk belangrijk zou zijn.

 

Als je het gevoel hebt dat je er bij hoort, ga je zorg dragen voor de ander

You take care when you belong’.

Als je jezelf gezien, gehoord en begrepen voelt, ga je zorg dragen voor de ander.

Als je mensen en kinderen wilt die meewerken,

moet je zorgen dat ze zich gezien, gehoord en begrepen voelen.

 

Je hebt verschillende soorten scholen nodig

Er is niet één de beste school.

Je hebt verschillende soorten scholen nodig voor verschillende kinderen

in verschillende processen van hun ontwikkeling.

 

Een kleine school kan veel gemakkelijker innoveren dan een grote school

In een kleine school kun je gemakkelijker bijsturen en uitproberen.

Nieuwe ontwikkelingen worden gemakkelijker deel van de nieuwe cultuur.

 

Het doel-denken is gevaarlijk voor innovatie

Er zijn veel goede ideeën, maar zodra je vanuit doelen van buitenaf gaat denken

in plaats van ‘wat is voor mij een volgende stap’ zit je al heel snel in een afrekencultuur.

Het resultaat en wat meetbaar wordt belangrijker gevonden dan hoe je dat ervaart.

In het onderwijs is dat idee enorm sterk, ondanks andere intenties.

Zodra er een nieuw onderwijsvak ontstaat,

 wordt er een methode gemaakt waardoor je stap voor stap naar dat doel toe werkt.

Omdat we onderwijs niet echt anders kennen, schiet men al snel in dit patroon.

 

Nieuws gaat over wat ‘nieuw’ is

De media laten niet per se de waarheid zien.

Er zijn integere en goede journalisten en respectloze nieuwsjagers.

Wacht met naar buiten treden voordat je resultaten hebt.

Kies je eigen medium en mensen.

 

Tegenwerken werkt niet

Dit geldt voor zowel vernieuwers als de overheid.

je kunt tegen vernieuwers of tegen de overheid zijn,

of je kunt vragen wat de ander nodig heeft.

De boodschap zoals wij dat vanuit het gedrag van de landelijke overheid

en later van het instituut inspectie ervaren hebben:

“Ga niet innoveren, want wij willen handhaven. We maken het je moeilijker.”

Hoe zou het geweest zijn als de overheid gezegd zou hebben:

“Dat is een boeiend project, wat heb je van ons nodig zodat jullie het tot een succes kunnen maken?”

Het had veel geld gescheeld (de overheid en ons), veel frustratie voorkomen,

het had niet alle alertheid gevraagd om niet in de valkuil van cynisme te stappen

en het had samenwerking, enthousiasme, leren en kwaliteit opgeleverd.

Vanuit de lokale overheid hebben sommige mensen ons deze vraag overigens wel gesteld

en vanuit individuen hebben we wel steun gekregen.

 

Het partijensysteem in de politiek leidt niet tot wijsheid

We hebben veel van de politiek van dichtbij mee gemaakt.

Het partijensysteem en moties in de Tweede Kamer kunnen zorgvuldig opgebouwd beleid kapot maken.

Als je vanuit partijen werkt krijg je strategieën (waaronder persoonlijke strategieën)

in plaats van openheid, onderzoeken, samen leren en wijsheid.

Tot onze verbazing was de overheid niet geschoold

in de beste vormen van besluitvorming die bekend zijn.

 

Structuur is waardevol

Structuur kan je beperken of het kan ruimte maken voor verbinding.

Kijk goed welke structuur bijdraagt en welke beperkend is.

Structuur kan ervoor zorgen dat je in patronen blijft hangen

of het kan ervoor zorgen dat je er uit blijft.

 

Spelen is enorm belangrijk

Spelen is een houding.

Het vindt plaats op de grens tussen wat je al weet en wat je nog niet weet.

Het is altijd boeiend. Spelen is flow.

Kinderen gaan uitdagingen aan, werken persoonlijke thema’s uit en hebben plezier.

 

Alleen vrijheid geven werkt niet

Dat is niet wat we binnen Iederwijs deden, maar om het nogmaals aan te geven:

er is persoonlijke aandacht nodig (relatie) om te kijken wat voor voor het kind een volgende stap is.

Het gaat er om of een kind zich gezien, gehoord en begrepen voelt en of het in staat is om zelf een volgende stap te zetten.

Dat is geen automatische vanzelfsprekendheid.

Daar spelen teveel factoren in mee.

 

Vriendschap is een belangrijke motivatie

Iederwijs was een school waar je kon leren over vriendschap, vrienden maken en vrienden houden.

Voor veel kinderen zijn hun vrienden de belangrijkste reden waarom ze naar school gaan,

maar het wordt in het onderwijs vaak niet erkend of er wordt geen ruimte voor geboden om daarin te leren.

 

Besluitvorming: alle stemmen gelden

Voor het samen bouwen is de manier waarop we vergaderden een enorm belangrijke basis geweest.

Het heeft de school gered van een splitsing

en het heeft conflicten omgezet naar verbinding (en niet alleen deze school!)

Voorwaarde is dat iedereen eenzelfde intentie heeft van samen willen leren en onderzoeken.

Iederwijs15-37

Vragen voor nu

Als we nu een school op zouden zetten,

dan zouden de onderstaande vragen voor ons boeiend zijn om verder te onderzoeken.

De vragen zijn ontstaan vanuit wat we in de tijd van Iederwijs

en daarna geleerd en ervaren hebben.

Met sommige vragen waren we al bezig in de tijd van Iederwijs.

Met een aantal vraagstukken zijn we dat nu ook nog aan het doen.

De vragen

Hoe kun je natuurlijke ontwikkeling monitoren?

Hoe werkt leren vanuit systemisch perspectief?

 

Wat is de invloed van natuur op het welzijn en ontwikkeling van kinderen?

Wat is de invloed van het werken met digitale middelen

op de manier waarop je denkt en hoe je informatie verwerkt?

(Interactie met iets anders leidt tot beïnvloeding van je manier

van denken door datgene waarmee je interacteert.

Hoe zit dat met computerprogramma’s en programmeren?)

 

Wat kunnen we leren van benaderingen van leren van wijsheidstradities?

 

Hoe kan het dat kinderen opeens enorm snel kunnen leren:

twee jaar rekenen in twee maanden,

of drie jaar wiskunde in een jaar?

Of de grammatica van de basisschool in een paar weken?

Hoe werken deze momenten?

(Dit gold niet voor ieder kind, maar het kwam wel voor.)

 

Hoe zorg je ervoor dat kinderen uitdagingen

met zichzelf aangaan en excelleren vanuit inspiratie?

 

Hoe bouw je een cultuur en structuur waarin initiatief uitgenodigd,

gewaardeerd en gefaciliteerd wordt?

Hoe geef je een inspectiebezoek vorm

zodat het constructief en inspirerend is voor iedereen?

 

Hoe kun je als overheid nieuwe kleinere initiatieven ondersteunen

en tegelijk kwaliteit van onderwijs bewaren?

Iederwijs15-62

 

Iederwijs nu

Zijn er nog Iederwijsscholen

Er zijn geen scholen meer met de naam Iederwijs.

Er bestaan nog wel scholen

die ooit als Iederwijsschool begonnen zijn.

Van daaruit hebben zij een eigen visie ontwikkeld,

en zijn onder een eigen naam verder gegaan.

Iederwijs15-97

Wat is er van de kinderen terecht gekomen?

Iedereen die op Iederwijs in Schoonhoven/Lopik heeft gezeten

is goed terecht gekomen in deze samenleving.

 

Nadat de school moest sluiten is ongeveer de helft

naar een school gegaan met een vergelijkbaar concept.

Anderen zijn naar traditionele lokale scholen gegaan,

een aantal naar volwassenen onderwijs

of naar reguliere vernieuwingsscholen.

Een enkeling heeft meer moeten zoeken.

Wellicht was dat zonder Iederwijs ook gebeurd.

 

De overgang naar de andere school verliep over het algemeen zonder grote problemen.

Ze waren vaak binnen een paar weken gewend aan een andere benadering.

De nieuwe school werd echter gezien als één van de mogelijkheden

om een school en leren te organiseren,

niet als de de manier.

 

Er werden vraagtekens gezet bij het nut van sommige manieren van werken,

de inhoud van sommige lessen,

of de tijd die verloren ging aan orde houden in een klas.

 

Het werk of de studie die ze nu doen varieert,

net als bij anderen die regulier onderwijs hebben gevolgd.

Een aantal huidige beroepen of studies:

(in willekeurige volgorde)

programmeur

technisch onderzoeker

student in kunstmatige intelligentie

student theaterwetenschappen

student jazz aan het conservatorium

staflid op een democratische school

student aan de pabo

afgestudeerd in forensische pedagogiek

een eigen bedrijf in theatertechniek

tolk in Japans

student politieke wetenschappen

student sociale geografie

liedjesschrijver

grafisch vormgever

bewegingstherapeut

 

Er is niemand geweest die zijn/haar gehele schoolloopbaan op Iederwijs heeft gevolgd.

De school heeft maar zeven jaar bestaan.

Het is daarom wetenschappelijk gezien moeilijk om te zeggen

dat Iederwijs wel of niet gewerkt heeft.

We waren nog niet uitontwikkeld.

 

Je kunt wel iets zeggen over het effect wat Iederwijs op hen gehad heeft.

Je kunt ook zeggen dat de jaren Iederwijs geen negatieve invloed hebben gehad,

op een manier zoals door sommigen van buiten de school aangenomen werd.

De kinderen hebben op Iederwijs dingen geleerd

die ze niet op andere scholen hebben ervaren.

Ze hebben ervaren dat het mogelijk was om een omgeving te creëren

die je met elkaar bouwt en waarin je met elkaar onderzoekt.

Om een indruk te krijgen over hoe kinderen en tieners

in de eerste tijd na Iederwijs terug keken op de school,

lees bij ‘downloads’ het document ‘Buiten Gewoon Leren.

Iederwijs15-99

Komt er nog een Iederwijsschool?

Veel ideeën die in Iederwijs in praktijk werden gebracht

werden en worden ook door anderen toegepast.

 

Het was destijds niet mogelijk om opnieuw met de naam Iederwijs te beginnen.

Er was teveel lading op de naam gekomen.

De ideeën zijn er nog steeds,

met alles wat we verder geleerd hebben.

De passie om onderwijs vorm te geven samen met de kinderen ook.

Er wordt door ons nog steeds aan gewerkt.

Iederwijs15-81

Inspiraties

Een aantal inspiraties van toen waren:

De Pestalozzi School

Rebeca en Mauricio Wild

De Sudbury Valley School

o.a. Daniel Greenberg

Reggio Emilia

o.a. Loris Malaguzzi

De Logica van het Gevoel

Arnold Cornelis

Sociocratie

o.a. Kees Boeke en Gerard Endenburg

Iederwijsfoto's 2015-102

 

Een aantal inspiraties van nu zijn:

Reinventing organizations

Frederic Laloux

Spiral Dynamics

Don Beck and Chris Cowan

Visible Learning

John Hattie

Mindsets

Carol Dweck

Creative Schools

Ken Robinson

Feeling Seen

Micheal Bachg

Scrum

Jeff Sutherland

LeerKRACHT

Nature Mentoring

Jon Young

Dragon Dreaming

John Croft

Iederwijs15-87

Download

De samenvatting van deze website

We hebben alle punten op een rijtje gezet.

SAMENVATTING VAN DE WEBSITE

 

De Brochure van Iederwijs

Dit was de brochure van Iederwijs,

toen Iederwijs na twee jaar een landelijke organisatie werd.

Nu zouden we een aantal dingen anders verwoorden,

maar het geeft een goed beeld van die tijd.

IEDERWIJS BROCHURE

 

De logica van het gevoel

Gevoel en emoties werden in die tijd nog als zweverig gezien.

Het begrip emotionele intelligentie kwam net op.

Nu word er gesproken over ‘tensions’ binnen management van organisaties

en nu is er een hoog gewaardeerde animatiefilm over emoties in de bioscoop: Inside Out.

 

De filosoof Arnold Cornelis heeft geschreven over gevoel.

Hij gaf aan hoe de samenleving toe groeit

vanuit een systeem van regels

naar een systeem van zelfsturing en communicatie.

Zelfsturing ontstaat vanuit gevoel.

Vanuit zelfsturing kun je regels weer bijstellen

als ze niet dienstbaar blijken te zijn.

Hij gaf aan: ‘Hoe gevoeliger, hoe begaafder.’

 

Zijn boeken:

De logica van het gevoel

De vertraagde tijd

Rustpunten van de geest

Hier kun je een samenvatting van de Logica van het Gevoel downloaden:

SAMENVATTING LOGICA VAN HET GEVOEL

 

Hoe was de aansluiting met andere scholen?

Evelien Prins was begeleider op Iederwijs.

Zij heeft in de tijd na Iederwijs

de kinderen, de ouders

en de nieuwe leerkrachten van de kinderen

geïnterviewd om zicht te krijgen

op hoe de overgang naar een andere school verliep.

Waar liepen ze tegenaan?

Konden zij zich aanpassen?

Hoe keken nieuwe leerkrachten naar deze kinderen?

Waren er verschillen?

Je kunt hier haar onderzoek ‘Buiten Gewoon Leren’ downloaden:

BUITEN GEWOON LEREN

 

Mindsets

De uitdaging was: hoe maak je duidelijk wat voor cultuur wij hadden opgebouwd?

Hoe verklaar je de reactie van een deel van de samenleving?

 

Bas Rosenbrand kwam uit op vier verschillende mindsets.

Een mindset is een geheel waar vanuit gedacht en gehandeld wordt,

in een organisatie of een samenleving.

Vier mindsets,

gebaseerd op de houding naar jezelf en de ander:

 

Ik tegen de ander (wij tegen de anderen)

Ik of de ander

Ik en de ander

Ik ben de ander (wij zijn ons)

 

De samenleving van toen was georganiseerd rond competitie.

Dat zie je terug in woorden als:

Het winnen of verliezen van een rechtszaak

(het gaat niet over herstel van verbinding)

Het winnen of verliezen van verkiezingen

(het gaat niet over ontwikkelen van wijsheid)

De winst of verlies van de economie

(het gaat niet over waarde toevoegen)

Iemand die het niet redt wordt ‘loser’ genoemd

(In sommige culturen wordt dit meer als een falen van de community gezien)

We hebben ‘hoger’ en ‘middelbaar’ onderwijs.

De natuur gaat over ‘survival of the ‘fittest’

(geïnterpreteerd naar ‘fittest’ als de sterkste,

in plaats van ‘fittest’ als degene die het meest ingespeeld is op de omstandigheden),

We houden van top tien lijstjes.

 

De mindset is competitie: ik of de ander.

 

De samenleving verschuift van competitie

naar de waarde van het individu,

samenwerking

en bijdragen aan het grotere geheel.

Dus van ik tegen de ander

en ik of de ander,

naar ik en de ander

en wij zijn ons.

 

De mindsets zijn uitgewerkt naar verschillende thema’s.

Je kunt hier een schema en korte uitleg van de mindsets downloaden:

MINDSETS

 

Rondspraak

De bijeenkomsten waren een basis binnen Iederwijs.

Het leidde tot effectief vergaderen, een open houding van samen onderzoeken en bouwen,

elkaar horen, waarderen en het vinden van oplossingen.

We hebben vanuit onze ervaring Rondspraak ontwikkeld.

We geven training in Rondspraak aan teams in het onderwijs in binnen- en buitenland.

Meer informatie kun je vinden op rondspraak.nl

Hier kun je een poster downloaden met de uitgangspunten.

UITGANGSPUNTEN RONDSPRAAK

Iederwijs15-14

De mensen

 

De school Iederwijs Schoonhoven/Lopik

bestond uit vele mensen.

Er zijn in de gehele tijd van Iederwijs

zo’n 70 kinderen een kortere of langere tijd deel van de school geweest,

en zo’n 25 begeleiders, verspreid over de jaren.

Er was ieder jaar een team van begeleiders

wat groeide tot een team van ongeveer tien mensen.

Iedereen heeft een bijdrage geleverd op vele verschillende manieren.

Sommigen hebben jarenlang vrijwillig gewerkt.

 

Vele mensen hebben zich destijds ingezet op landelijke niveau.

In het landelijk bestuur,

in een inspectiegroep,

om landelijke Iederwijsdagen te organiseren.

 

Zonder al het werk van iedereen was Iederwijs niet mogelijk geweest.

 

Dit zijn de grondleggers van de school in Schoonhoven/Lopik:

Bas Rosenbrand

Onderwijskundig adviseur/projectleider voor innovatieve scholen

Basrosenbrand.nl

Ontwikkelaar en trainer Rondspraak

Rondspraak.nl

Ontwikkelaar van Rondspraak

Spark Academy

Board of Advice voor Spark Academy in Poznan, Polen

Workshops en trainingen bij scholen en internationale conferenties

Lezingen over natuurlijke ontwikkeling, in samenwerking met de school.

Spring, lerarenopleiding pedagogisch meesterschap

bij de Hogeschool Leiden.

Publicaties:

De Vrijheid van de Sudbury School,

35 jaar ervaringen en inzichten

(eindredactie)

(2002)

Rondspraak,

Inspirerend en effectief vergaderen

(wordt nu volledig herzien)

(2010)

Wat Je Wel Wil,

Hoe je eenvoudige oplossingen vindt voor complexe problemen

(in samenwerking met Herman Kopinga en Nynke Vos)

(2013)

A New Morning, co-create school with the children

(2018)

Eefke Eijgenstein

Ontwikkelaar en trainer conflictbemiddeling:

Van Conflict naar Contact

Trainer in Rondspraak

Kindertherapeut:

GezinsGeluk,

kindertherapie in bijzijn van de ouders en Thuisondersteuning

Intensief betrokken bij het MakED, School voor intrinsieke motivatie faciliterend onderwijs in Leiden

MakED.org

Jochem van der Padt

Onderwijskundig adviseur voor verschillende scholen voor vernieuwend onderwijs

Was lid van de Raad van Toezicht bij basisschool De Kleine Kapitein in Berkel en Rodenrijs

Onderwijskundig adviseur bij de Hogeschool Leiden

Oprichter en ontwikkelaar van lerarenopleiding Spring bij de Hogeschool Leiden.

www.hsleiden.nl/spring

Yolanda Eijgenstein

Ondernemer met groot hart voor onderwijs

Voorzitter Bestuur TEDxEducation

Lid Raad van Toezicht De Baak/VNO-NCW

Lid Raad van Bestuur Greenleaf Centre for Servant Leadership

Lid Raad van Advies Erasmus Centre for Entrepreneurship

Whycompany.nl

Why Company in 1998 opgericht om managers te ondersteunen

in het succesvol leiden van hun team/bedrijf zonder te weten

hoe de toekomst eruit ziet.

Artikelen en Publicaties:

Disconnect to Reconnect

(2015)

Wil je Gelijk of Geluk

(27 Bevlogen betogen over Servant Leadership, 2013)

The Happy Worker

(14e druk 2014)

 

Contact

 

We geven informatie, lezingen en presentaties,

workshops, trainingen, we begeleiden scholen en bouwen mee aan onderwijs.

 

Heb je een vraag of opmerking of wil je meer weten, stuur ons dan een mail.

 

Als je op de hoogte wilt blijven van nieuwe ontwikkelingen,

of toevoegingen aan deze website,

(zoals nieuwe publicaties)

stuur een mail met de tekst:

“Ik wil graag op de hoogte gehouden worden.”

Verzenden

 

SterIederwijs

 

Tekst en foto’s:

© iederwijs.info

 

Tekst:

Bas Rosenbrand   

Foto’s:

Eefke Eijgenstein

Marleen Noordergraaff (MR)

Bas Rosenbrand

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Save

Save

Save

Save

Save